غیرت و اقسام آن

غیرت یکی از صفات و ویژگی های طبیعی انسان است و هر کس به صورت غریزی و فطری از آن برخوردار است ، اهل لغت در ترجمه این واژه گفته اند:

غیرت عبارت است از نفرت طبیعی انسان از مشارکت دیگران در چیزی که محبوب او است  (مجمع البیان، واژه غیرت).

وجود این صفت باعث آن می شود که آدمی از آنچه را که دوست می دارد و یا وظیفه محافظت از آن بدو سپرده شده است نگاهبانی نماید.

در روایات اسلامی آمده است که خدای تعالی دارای صفت غیرت است و انسان های غیور را دوست دارد و به دلیل وجود همین صفت بود که کارهای زشت را حرام نموده است. «قال الصادق(ع): ان الله غیور یحب کل غیور و من غیرته حرم الفواحش» (میزان الحکمه، ح 15263).

غیرت در درجه اول ریشه در طبیعت و فطرت آدمی دارد و انسان، غیرت را دوست دارد و درجه دوم این صفت برآیند ملکات اخلاقی بزرگی همچون شجاعت، کرامت و نیرومندی نفس است و مایه اصلی مردانگی در مردان.

انواع غیرت عبارت است از: غیرت در دین، غیرت در ناموس (غیرت جنسی)، غیرت در اولاد، غیرت در اموال، غیرت نسبت به سرزمین.

غیرت جنسی نیز عبارت است از افکار و احساسات منفی حاکی از عدم امنیت، ترس و نگرانی مربوط به از دست دادن یک شریک جنسی و عاطفی، یا دست کم از دست دادن توجه، عواطف یا اوقات اختصاص یافته توسط آن شریک نسبت به خویشتن. 

که خود می تواند شامل موارد ذیل باشد: 

- اهل خود (همسر، مادر، خواهران و دختران) را از مردان بیگانه محافظت کند.

- از رفتن اهل خود در مکان های غیر ضروری که احتمال آلوده شدن به گناه است جلوگیری کند.

- از معاشرت اهل و عیال خود با نامحرمان جلوگیری کند. منظور این نیست که از ارتباط با دیگران مطلقا اجتناب کنید، منظور از معاشرت صرف ارتباط نیست. در معاشرت علاوه بر ارتباط انس و الفت نیز وجود دارد.

- ناموس خود را از نگاه کردن به مردان نامحرم منع کند.

- همسر و اهل و عیال خود را از آنچه احتمال فساد و بدگمانی است باز دارد.

- چیزهای مورد نیاز خانواده اش را حتی الامکان تأمین کند تا آنها در مقابل بیگانه و مردان نامحرم حاضر نشوند. 

- از پوشیدن لباس های نازک اهل و عیال خود جلوگیری کند و نگذارد آنها خود را برای دیگران بیارایند.

در خصوص اینکه کدامیک از غیرت و تعصب بهتر است آمده که غیرت بجا، نسبت به ناموس مورد تایید اسلام می باشد بگونه ای که خداوند چنین افرادی را دوست دارد اما غیرت بیجا (و به اصطلاح رایج همان تعصب بیجا) نیز از سوی اسلام مذمت شده است.

همچنین لازم است بدانید؛

1- گاهی آنچه شما آن را غیرت می پندارید و مثبت، چیزی جز یک فکر منفی و سوء ظن بی مورد نیست. اگر بخواهید همه رفتارهای خود و دیگران را در اجتماع با این دیدگاه نگران تنظیم نمایید به مشکلات وسیعتر و عمیقتری دچار خواهد شد. وجود نقاط منفی در اجتماع را نمی توان رد کرد اما این را هم می پذیرید که گاهی افراط در احساس عدم امنیت روانی و اخلاقی در صحنه های اجتماعی حاصل تبلیغات و بزرگنمایی بدور از واقعیت است. 

2- عدم اعتماد مولود، بدگمانى به اشخاص است. انسان نباید به مسلمانان بدگمان باشد و این روحیه براى آدمى مضرمى‏باشد، در نتیجه سوء ظن نسبت به دیگران موجب وارد شدن ضررهاى فراوان معنوى و حتى مادى به انسان مى‏گردد: حضرت على(علیه السلام) فرمود: «مراقب باش که سوء ظن بر تو غلبه پیدا نکند، به درستى که بدگمانى هیچ رفاقتى رابین تو و دوستت باقى نمى‏گذارد»، (بحارالانوار، ج 77، ص 207).

3-  سوء ظن بیجا، زیان های فردی و اجتماعی زیادی دارد. از زیان های فردی آن در صورتی که شدت یابد این است که سرچشمه ناراحتی های روحی و موجب اضطراب و نگرانی می شود، از همنشینی با دوستان و رفت و آمدهای مفید گریزان می شود. به تنهایی و گوشه گیری بیشتر تمایل پیدا می کند و بدین جهت از نشاط روحی بی بهره می گردد. در ارتباط خود نیز دچار مشکل شده و زندگی را در آتش افکار خود می ‌سوزاند.